Hoe moeilijk het is om contact te houden wanneer een naaste te horen heeft gekregen dat hij niet meer beter wordt werd me van de week in het verhaal van een cliënte weer eens duidelijk. Haar man die altijd actief in zijn gemeenschap had gestaan was langere tijd ziek geweest. In de laatste maanden van zijn ziek-zijn bleven mensen weg. De man werd bozig en koos er vanuit die boosheid voor om na zijn overlijden zonder afscheidsbijeenkomst gecremeerd te worden. Zijn vrouw en kinderen achterlatend.In mijn vorige post “Wat als je weet dat je niet meer beter wordt” schreef ik over de wereld waarin je terecht komt als je hebt gehoord dat je ongeneeslijk ziek bent. Een wereld waarin de fundering weggeslagen lijkt en waarin je een nieuwe basis moet vinden die zich continue aanpast aan de fase van de ziekte. Een wereld waarin je (idealiter) leven en rouw leert verweven. Ik beloofde je terug te komen met tips voor naasten want helpend contact in deze fase van het leven is niet vanzelfsprekend. Wanneer je weet dat iemand niet meer beter wordt lijkt het soms of je met lege handen staat. Het is voor veel mensen lastig om contact te zoeken door gevoelens van machteloosheid en de aanwezigheid van eigen emoties. Er ontstaat een bepaalde handelingsverlegenheid. Toch kun je juist in deze fase van grote waarde zijn maar hoe doe je dat dan?
Ieder mens is uniek
Realiseer je dat ieder mens uniek is; jij maar ook degene die ziek is. Er is dus niet een eenduidig antwoord op de vraag wat je kunt betekenen voor iemand die niet meer beter wordt. Dat kan het lastig maken maar met de vraag “Vind je het fijn als…..?” kom je een heel eind. Durf ook gebruik te maken van je eigen kracht. Ben je een doener, een luisteraars of een praktische regelaar? Maak gebruik van je eigenheid en bied die, waar dat passend is voor jullie relatie, aan. Of het de ander past ontdek je met elkaar.
Verdriet hoort erbij
We zijn als mens geneigd ons weg te bewegen van pijn en lijden om zo de moeilijke emoties uit de weg te gaan. Actieve toenadering zoeken zonder dat je weet waar de behoefte van de ander ligt en hoe groot de (fysieke en/of psychische) pijn is op dat moment vraagt moed en openheid. Ook je eigen emoties kunnen overrompelen. Hiervoor geldt dat het uitspreken verbinding brengt. We willen de ander beschermen en niet opzadelen met de eigen pijn, het eigen verdriet en wanneer je dat beide doet in het contact mis je de echte verbinding. De uitspraak “Verdriet delen is helen” is hier zeker van toepassing. Dit geldt voor beide partijen. Het verdriet hoort erbij, het is de keerzijde van de vriendschap of liefde die losgelaten moet gaan worden. Wanneer je je uitspreekt geeft de vraag ”Hoe is dit voor jou?” ook ruimte aan de ander.
Elk moment is anders
Wees je bewust dat je naaste laveert tussen rouw en verlies enerzijds èn in het leven blijven staan zolang als de ziekte dat toelaat anderzijds. Het is een pendelbeweging. Soms is er meer ruimte voor het leven en soms nemen het verdriet en de zorgen meer ruimte in. Dat kan betekenen dat er de ene keer ruimte is voor jouw verhaal en dat juist zeer gewaardeerd wordt en dat het op een ander moment niet past. Dat de ene keer op de vraag “Hoe gaat het met je?” liever geen antwoord gegeven wordt en contact afgehouden maar dat die op een ander moment juist wel gewaardeerd wordt. Wees je hiervan bewust en vat een ogenschijnlijke afwijzing niet persoonlijk op.
De boosheid van deze man was de emotie die hij toonde aan de buitenwereld maar waar zonder twijfel verdriet of angst aan ten grondslag heeft gelegen die hij niet kon tonen. Het bracht verwijdering waar verbinding zo gewenst was. Wanneer het lukt om de onderliggende emoties en gevoelens aan de oppervlakte te krijgen ontstaat verbinding. Verbinding die het afscheid en de rouw positief beïnvloedt.